ماکت لنج؛ پلی میان میراث و توسعه صادرات در منطقه آزاد اروند
در سواحل گرم و تاریخی جنوب ایران، جایی که آفتاب بر آب‌های نیلگون می‌تابد و صدای امواج با نجواهای مردمان بومی در هم می‌آمیزد، لنج‌ها چیزی فراتر از قایق‌های چوبی‌اند. آن‌ها نماد تاریخ، اقتصاد، فرهنگ و هویت این سرزمین‌اند؛ سازه‌هایی که قرن‌هاست مردمان جنوب را به افق‌های دور پیوند می‌زنند. لنج‌سازی سنتی، یکی از صنایع اصیل و منحصربه‌فرد این منطقه به‌شمار می‌رود که از دیرباز، نقشی مهم در زندگی دریایی و اقتصاد جنوب کشور ایفا کرده است.
به گزارش روابط عمومی و اموربین الملل سازمان منطقه آزاد اروند؛ امروزه اما، با دگرگونی‌های اقتصادی و ظهور فناوری‌های نوین، این میراث ارزشمند با خطر فراموشی روبه‌روست. در چنین شرایطی، هنرمندان خوش‌ذوق و فعالان حوزه صنایع دستی در منطقه آزاد اروند، گامی مؤثر برای احیای این هنر برداشته‌اند: ساخت ماکت لنج. هنری که آمیزه‌ای است از ذوق، مهارت و دانش فنی و نه‌تنها جلوه‌ای از زیبایی‌های هنر بومی، بلکه زمینه‌ای مناسب برای اشتغال‌زایی، رونق گردشگری و توسعه صادرات صنایع دستی به‌شمار می‌آید.
ساخت ماکت لنج، فراتر از یک کار تزئینی‌ست؛ تجلی روح جنوب، دستان هنرمند و ارزش‌هایی برخاسته از ژرفای تاریخ است. از سوی دیگر، مردم ایران ـ و حتی فراتر از مرزها ـ علاقه‌ای عمیق به محصولات دست‌ساز، به‌ویژه آثار الهام‌گرفته از فرهنگ بومی دارند. این هنر می‌تواند به‌عنوان محصولی شاخص، جایگاهی ویژه در بازارهای داخلی و بین‌المللی بیابد.
با توجه به فقدان رویکردی هدفمند و تخصصی در این زمینه، مدیریت توسعه گردشگری و میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد اروند در نظر دارد با اقداماتی نظیر آموزش، بازاریابی و معرفی گسترده این هنر اصیل، آن را به یکی از نشان‌های فرهنگی و اقتصادی منطقه بدل سازد. این برنامه، با جلب حمایت مسئولان و فعالان بخش خصوصی، می‌تواند نقطه عطفی در شکوفایی صنایع دستی اروند و جنوب کشور باشد.
لنج؛ نماد زندگی دریایی جنوب
لنج تنها وسیله‌ای برای حمل‌ونقل نیست، بلکه تندیس زندگی مردم جنوب است. از گذشته‌های دور، زمانی که بنادر کوچک در دل نخلستان‌ها در کناره خلیج فارس می‌درخشیدند، این سازه‌های چوبی عظیم، مردمان را به تجارت، صیادی و سفرهای دور و نزدیک پیوند می‌دادند. هنر لنج‌سازی، حاصل آمیزه‌ای‌ست از دانش بومی، سازه‌شناسی سنتی و تجربه نسل‌هایی که با دریا زندگی کرده‌اند.
امروز اگرچه نقش سنتی لنج‌ها دگرگون شده، اما نماد فرهنگی آن‌ها همچنان زنده است. بازآفرینی این نماد در قالب ماکت، راهی‌ست برای حفظ بخشی از این میراث زنده در دل خانه‌ها، موزه‌ها و گالری‌ها.
ساخت ماکت لنج؛ آفرینشی با دستان هنرمند جنوب
ماکت لنج، صرفاً یک مدل کوچک نیست؛ بازآفرینی دقیق یک ساختار سنتی در مقیاسی کوچک‌تر است. ساخت آن نیازمند دقت، مهارت فنی و شناخت کامل از سازه‌های اصلی است. هنرمندان محلی، با استفاده از چوب‌های خاص، ابزارهای ظریف و تلفیقی از ابتکار بومی، ماکت‌هایی خلق می‌کنند که در عین ظرافت، روح واقعی لنج‌های جنوب را در خود دارند.
این هنر، قابلیتی ممتاز برای تبدیل شدن به یک محصول ماندگار در بازار سوغات و صنایع دستی دارد؛ چرا که ترکیبی است از اصالت، زیبایی، کاردستی و نوستالژی. بازار هدف این ماکت‌ها، تنها گردشگران داخلی نیستند؛ بلکه کلکسیونرها، طراحان دکور، موزه‌ها و فروشگاه‌های صنایع دستی در کشورهای حوزه خلیج فارس و فراتر از آن نیز مخاطب آن‌اند.
اقدامات پیش‌رو برای توسعه این صنعت در اروند
سازمان منطقه آزاد اروند با درک ظرفیت‌های نهفته در این هنر، برنامه‌ریزی جامعی را آغاز کرده است تا ساخت ماکت لنج را به‌عنوان یک ظرفیت فرهنگی و اقتصادی ارتقا دهد. مدیریت توسعه گردشگری و میراث فرهنگی این سازمان، در نظر دارد با اجرای طرح‌هایی هدفمند، جایگاه این هنر بومی را تثبیت و تقویت کند. از جمله اقدامات پیش‌بینی شده عبارت‌اند از:
– برگزاری دوره‌های آموزشی و مهارت‌افزایی برای هنرمندان و علاقه‌مندان؛
– ایجاد کارگاه‌های تخصصی و مراکز تولید و نمایش ماکت لنج؛
– طراحی بسته‌های بازاریابی و معرفی دیجیتال این هنر؛
– حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی صنایع دستی، فرهنگی و گردشگری
– ایجاد برند رسمی برای ماکت لنج منطقه آزاد اروند، همراه با بسته‌بندی حرفه‌ای و گواهی اصالت.
در نهایت، ماکت لنج در ظاهر، شیئی هنری و ساده به‌نظر می‌رسد، اما در ژرفا، حامل تاریخ، فرهنگ و اصالت مردمان جنوب است. حمایت از این هنر، می‌تواند پیوندی باشد میان گذشته و آینده؛ حلقه‌ای میان میراث فرهنگی و اقتصاد خلاق. با برنامه‌ریزی دقیق مسئولان و مشارکت بخش خصوصی، می‌توان ماکت لنج را به نمادی فرهنگی ـ صادراتی برای منطقه آزاد اروند و افتخاری ماندگار برای مردمان سخت‌کوش و هنرمند این سرزمین تبدیل کرد.
نگارنده: امیرهوشنگ بابامرادی مدیرتوسعه گردشگری و میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد اروند
