فین تک (Fintech)چیست؟
فین‌تک یا فناوری مالی به معنای کاربرد نوآورانه فناوری در ارائه خدمات مالی است . Financial Technology یا FinTech صنعتی در فضای اقتصادی است و به کمپانی‌هایی گفته میشود که با کاربرد تکنولوژی تلاش می‌کنند خدمات مالی را پیشرفته تر کنند. شرکتهای فعال در زمینه فناوری‌های مالی معمولا استارت‌آپ‌هایی هستند که تلاش می‌کنند خودشان را در سیستم‌های مالی جا بیندازند و شرکتهای سنتی را به چالش بکشند. استارت‌آپ‌های فین‌تک که اغلب مبتنی بر اینترنت هستند، دیگر کمتر تحت‌تاثیر محدودیت‌های اعمال شده در مرزهای جغرافیایی قرار می‌گیرند و به این دلیل می‌توانند آزادانه به فعالیت در کشورها و شهرهای مختلف جهان بپردازند. مرکز ملی تحقیقات دیجیتال (National Digital Research Centre) در دوبلین ایرلند فین‌تک را این‌گونه توصیف می‌کند: “نوآوری در خدمات مالی، این عنوان برای نامیدن گستره وسیعی از اپلیکشن‌های فناورانه به کار می‌رود که در بخش زیادی از ابتدا تا انتهای زنجیره ارزش محصولات مصرفی کاربرد دارند. همین‌طور تازه‌واردانی که بازیگران فعلی را به رقابت فراخوانده‌اند و نیز برای نامیدن پارادایم‌های جدیدی مانند بیت‌کوین استفاده میشود. فین تک یکی از علاقه‌مندی‌های جدید سرمایه‌گذاران است و تبدیل به یکی از زمینه‌های مورد توجه کارآفرینان برای راه اندازی کسب و کارهای خلاقانه شده است.” استارتاپ‌های فین تک تقریبا در تمام زمینه‌های صنعت امور مالی و بانکی همچون بانکداری سنتی، کارتهای اعتباری، امور پرداخت، وام‌های شخصی و کسب و کارها، بیمه، واسطه گری و مدیریت دارایی‌ها، و حتی تسهیلات خرید املاک و مستغلات در حال خلق خدمات و محصولات نوآورانه هستند.
اهداف فین تک
کاهش هزینه ها (در عین حفظ کیفیت و افزایش سرویس های مالی).
حذف بروکراسی ها و شکستن محدودیت های زمانی و جغرافیایی.
توانایی هوشمندانه در ارزیابی خطر ها و ریسک های احتمالی.
استفاده کنندگان فین تک
فین تک می‌تواند هم به کسب و کارها خدمات ارائه کند هم به افراد. استفاده کنندهٔ اصلی فین تک، کسب و کارهای کوچک هستند. یعنی بنگاه‌هایی که غالباً تازه تأسیس هستند و باید هم هزینه‌های مالی خود را پایین نگه دارند و هم سریع حرکت کنند، مثل فروشگاههای الکترونیکی کوچک. اما فین تک برای مصرف‌کنندگان نهایی، کسب و کارهای بزرگ و حتی ارتباط بین کسب و کارها با هم (B2B) هم کاربرد دارد.
سرمایه‌گذاری در فین‌تک
مطابق آمارهای accenture سرمایه‌گذاری در فین‌تک که در سال ۲۰۰۸ حدود ۹۳۰ میلیون دلار بوده ۱۲ برابر شده و در سال ۲۰۱۴ به بیش از ۱۲ میلیارد دلار رسیده است. آن‌گونه که شهرداری لندن می‌گوید صنعت نوپای فناوری‌های مالی در سال‌های گذشته شاهد رشد سریعی بوده است. چهل درصد از نیروی کار شهر لندن در بخش‌های خدمات مالی و فناوری کار می‌کنند. برخی از شرکتهای شناخته شده فین‌تک مانند Funding Circle، Nutmeg و TransferWise در لندن فعالیت می‌کنند. در ایالات متحده آمریکا نیز استارت‌آپ‌های فین‌تک متعددی مانند Affirm، Betterment، IEX، Fundera، Behalf، Lending Club، Money.net، Square، Stripe، SoFi، Robinhood، Plaid و Wealthfront فعالیت می‌کنند.
در اروپا حدود ۱.۵ میلیارد دلار در شرکتهای فین‌تک در سال ۲۰۱۴ سرمایه‌گذاری شده است که سهم شرکتهای حاضر در لندن ۵۳۹ میلیون دلار، آمستردام ۳۰۶ میلیون دلار و استکهلم ۲۶۶ میلیون دلار بوده است. بعد از لندن، استکهلم دومین شهر اروپا است که بیشترین سرمایه‌ها را در ۱۰ سال گذشته جذب کرده است. معاملات اروپایی‌ها در فین‌تک در ۵ فصل متوالی روبه افزایش بوده است و از ۳۷ مورد در فصل چهارم ۲۰۱۵ به ۴۷ مورد در فصل اول ۲۰۱۶ رسیده است.
در آسیا و اقیانوسیه، هاب جدیدی برای فناوری‌های مالی در استرالیات از آوریل ۲۰۱۵ شروع به فعالیت کرده است. در حال حاضر بازیگران قوی در صنعت فین‌تک مانند Tyro Payments، QuietGrowth و Stockspot فعالیت می‌کنند و هاب جدید شتاب رشد در این منطقه را بیشتر خواهد کرد. یک آزمایشگاه نوآوری در فناوری‌های مالی (financial technology innovation lab) نیز در هنگ‌کنگ راه‌اندازی شده است که روند نوآوری در خدمات مالی به کمک فناوری را تقویت خواهد کرد. کمپانی قابل ذکر دیگری VMoney در است که در فیلیپین فعالیت می‌کند
مثال‌هایی از فین تک
فین تک فقط شامل استارت آپ‌ها و شرکتهای کوچک و تازه تأسیس نمی‌شود. شرکتهای بزرگی همچون پی‌پال از پایه گذاران فین تک محسوب میشوند. زیرا در زمان خود، خدمتی ارائه کرد که نوآورانه بود، فناوارنه بود و در زمینه مالی بود. اما در حال حاضر، اکثر شرکتهای فعال در فین تک، شرکتهای کوچک و متوسط هستند. اکثر این شرکت‌ها به دنبال ارتباط دادن فرد به فرد یا نقطه به نقطهٔ افراد و کسب و کارها هستند. به شکلی که افراد و کسب و کارها با واسطه و هزینه کمتری برای دریافت و پرداخت به هم متصل شوند. کسب‌وکارهای فین‌تک در ۹ دسته‌بندی کلی قرار می‌گیرند.
پرداخت
پول و ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت‌کوین
ولث‌تک یا کسب‌وکارهای فناوری مربوط به بورس و سرمایه‌گذاری
مدیریت مالی شخصی
قرض دادن و تامین سرمایه جمعی
انتقال بین‌المللی پول یا رمیتنس‌ها
بانکداری روزمره و بانک‌های بدون شعبه
اینشورتک یا کسب‌وکارهای فناوری بیمه
رگ‌تک یا کسب‌وکارهای مربوط به قانون‌گذاری
حوزه های فعالیت فین تک
پشتیبانی: فین تک های پشتیبان با استفاده از توان مالی خود اقدام به پشتیبانی از کسب و کار های مالی می نمایند. فعالیت هایی نظیر سازماندهی و جمع آوری اطلاعات مالی، سرمایه گذاری، تامین منابع مالی، مشاوره در حوزه های مالی (دریافت ها و پرداخت ها) و غیره از جمله فعالیت های این فین تک ها می باشد که بسته به نیروی کار و سرمایه آنها انجام می پذیرد.
میانجیگر و مشاوره ای: فین تک های مشاوره ای و میانجیگر با بررسی تجارت در ابعاد گوناگون راه حل های مورد نیاز بخش های تجاری و مشتریان را یافته و در این بین با گذر از بازار های سنتی کسب و کار و مشتری، به کمک فضای مجازی و بازار یابی خلاقانه، ارتباط بین مشاغل (B2B) ، مشاغل با مشتریان (B2C) و مشتریان با همدیگر (C2C)رافراهم‌‌می‌‌آورند.
بیمه: این نوع فین تک ها با عنوان (Insure-Tech ) شناخته میشوند و به ارائه خدمات مختلفی در حوزه بیمه و مسائل مالی آن می پردازند. ساخت برنامه های نرم افزاری مورد نیاز شرکت های بیمه تا تربیت مدیران و نیروی انسانی ماهر و حتی تبلیغات جهت شرکتهای بیمه ای از جمله حوزه های فعالیت این فین تک ها می باشد. در پاره ای از موارد این استارت آپ ها در زمینه تامین منابع مالی بیمه ای نیز فعالیت می نمایند.
خدماتی: فین تک های خدماتی در زمینه ارائه خدمات مالی به اشخاص حقیقی، شرکت های کوچک و سایر استارت آپ های نوپا فعالیت دارند و همچون وکیل، کارهای مالی اشخاص را انجام می دهند. این شرکت ها با استفاده از برنامه نویسان برنامه ها و اپلیکیشن های مالی و حسابداری را بسته به سفارش مشتریان آماده سازی و پشتیبانی می‌‌نمایند.
واسطه ای: فین تک های واسطه ای با برقراری ارتباط بین بنگاه های کوچک، بنگاه های بزرگ و جامعه در حوزه های مختلف بیمه ای و مالی فعالیت دارند. در حقیقت این فین تک ها با تمرکز بر روی افراد جامعه هدف بنگاه های اقتصادی و بیمه ای را به منابع اطلاعات مورد نیازشان مرتبط می کنند.
فین تک در ایران
در ایران، اخیرا حوزه فین تک مورد توجه خاصی قرار گرفته است. حوزهٔ مالی در کشور ما سال ها است به دلیل شرایط و ضوابط، محیط بسته و محدودی را تجربه کرده است. این امر تقاضای زیادی برای خدمات نوآورانه و فناورانهٔ مالی در بین فعالان حوزهٔ کسب و کار به وجود آورده که در استقبال از استارتاپ‌های فین تک نیز مشهود بوده است. مرکز توسعه تجارت الکترونیکی باهدف ساماندهی و رسمیت بخشی به فعالیت کسب و کارهای اینترنتی و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در ابعاد مختلف شامل آسیب های امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و نیز اعتمادسازی، در اولین قدم نسبت به احراز هویت فروشگاههای اینترنتی که به صورت پذیرنده در زیر مجموعه هر یک از درگاه های واسط فعالیت می کنند، اقدام نموده است. فین تک می‌تواند تکمیل کننده خدمات بانک‌ها و مؤسسات مالی باشد و نه جایگزین یا رقیبی برای آنها. بدین شکل که برای پاسخ دهی به نیازهای خرد بازار و برای دسترسی به تمام گوشه‌های بازار و پوشش دهی تمام نیازها، به موسسات چابک‌تر با خدمات متنوع تری نظیر استارت-آپ‌های فین تکی وجود دارد. هریک از این استارت آپ‌ها با تعریف گروه خاصی از مشتریان، با ارائه راه حلی نهایی و سفارشی شده، بخشی از نیازهایی که بانک‌ها و موسسات فعلی قادر به پاسخگویی به آنها نیستند را پوشش می‌دهند.
فین تک ها مجبور به رعایت همه قوانین سخت و دست و پا گیر سیستم‌های قانون‌گذاری و شبکه شعبات موسسات و بانک‌ها نبوده و الزامی برای محافظت از تجارت‌های موجود ندارند. به عنوان مثال بیش از نیمی از درخواست وام‌ها از استارت‌آپ وام‌دهنده Funding Circle در خارج از ساعت کاری عادی و اغلب از سوی کسب‌وکارهای کوچک می‌آید. استارت‌آپ TransferWise هم هزینه جابه‌جایی و انتقال پول به خارج از مرزها را تا نصف بانک‌های سنتی کاهش داده است.
PayPal از جمله Fintech های با سابقه است که در سال ۱۹۹۸ در پالو آلتو امریکا راه‌اندازی شد. در سال ۲۰۰۲ این شرکت به طور کامل به eBay واگذار شد. این شرکت که خدمات نقل و انتقال آنلاین پول در سراسر جهان را ارائه می‌کند، ۲.۸ میلیارد دلار ارزش دارد. برای باز کردن یک حساب پی پال، شما تنها نیاز به یک آدرس ایمیل دارید؛ سپس به وسیله این ایمیل متصل به حساب پی پال، شما قادر خواهید بود به صورت مستقیم و کاملا امن پول پرداخت کنید یا به حساب دیگری انتقال دهید. همچنین می‌توانید به حساب دیگران نیز پول بفرستید
در ایران نیز در سال های اخیر، شرکت های مالی و حسابداری در حال الکترونیکی کردن خدمات خود هستند. برای مثال، طراحی سامانه های پرداخت آنلاین جهت خرید مشتریان، طراحی نرم افزارهای اختصاصی حسابداری، راه اندازی اپلیکیشن های مدیریت منابع مالی، خدمات انتقال پول و غیره از جمله فعالیت های فین تک ها در ایران است.
چند نمونه از فین تک های ایرانی عبارتند از:
زرین‌پال: ارائه دهنده درگاه پرداخت, کیف پول آنلاین.
دنگی پال: ارائه خدمات پرداخت گروهی.
پی پینگ: خدمات پرداخت آنلاین.
مانیار: سامانه مدیریت مالی شارژ ساختمان و مجتمع های مسکونی.
فاندوران: بستری برای جذب حمایت مالی برای پروژه های خلاقانه.