گردشگری فرهنگی در منطقه آزاد اروند

تاریخچه سینماهای آبادان
سینما نفت
عمر این سینما تقریباً برابر با عمر پالایشگاه عظیم نفت آبادان (۱۲۸۷) است . با پایان یافتن کارهای ساختمانی پالایشگاه و نزدیک شدن زمان بهره برداری،انگلیسی ها در کنار سایر امکانات و تسهیلات رفاهی نظیر خانه های ویلایی ، بیمارستان ها، فروشگاه های بزرگ، باشگاه های قایق رانی، اسب دوانی، گلف، و استخر، در نزدیکی محله بوارده جنوبی، سینمای مجللی نیز با آجر نسوز قرمز رنگ (موسوم به آجر لندنی) ساختند که در سال ۱۳۲۳ با نام سینما تاج افتتاح شد و محل اجرای نمایش و کنسرت های بزرگ نیز بود.
میتوان گفت این سینما از استانداردترین و اولین سینماهای کشور می باشد.

سینما شیرین
در سال ۱۳۱۰ با ظرفیت ۷۰۰ نفر توسط یک تاجر هندی ساخته شد که در دوره پهلوی اول به عنوان تنها سینمای غیر دولتی ایران به حساب می آمد.
این سینما در ۱۷ خرداد ماه ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و به تملک سازمان میراث فرهنگی درآمد.
سینما شیرین در مرکز آبادان در خیابان شهید منتظری ( شاپور سابق ) قرار دارد و از جمله جاذبه های دیدنی این سینما وجود درخت نخلی در آن با ارتفاع بیش از ۲۰ متر می باشد.

موزه ها
در منطقه آزاد اروند موزه هابا موضوعات مختلف دایر می باشد که به شرح جدول ذیل می باشند :

آدرس	نام موزه
آبادان، خیابان پانزده اداره میراث فرهنگی	موزه باستانی وتاریخی آبادان
خرمشهر ، بلوار ساحلی	موزه جنگ
آبادان، بلوار شهید یاسینی	باغ موزه دفاع مقدس آبادان
آبادان، جاده قفاص تحت نظارت محیط زیست	موزه حیات وحش
آبادان ، پل کابلی امام رضا پارک بازسازی	موزه هنر های معاصر
آبادان ، میدان انقلاب	موزه صنعت نفت ( اولین پمپ بنزین )
آبادان ، بلوار دهداری	موزه صنعت نفت (تکنیکال اسکول)

موزه دفاع مقدس
مرکز فرهنگی و هنری دفاع مقدس یا همان موزه جنگ خرمشهر مجموعه ای از آثار دفاع مقدس در دوران هشت سال جنگ تحمیلی را در خود جای داده است و هر ساله در حدود یک ملیون زائر و راهیان نور را به سوی خود جلب می کند. این ساختمان در سال ۱۳۰۹ توسط شرکت نفت انگلیس ساخته شد و بعد از ملی شدن صنعت نفت اولین هسته شرکت ملی نفت ایران را در این ساختمان بنا نهاد. در طول اشغال خرمشهر توسط نیروهای بعثی عراق، مرکز فرماندهی آن ها بود و پس از آزاد سازی خرمشهر این ساختمان به مرکز فرهنگی و هنری دفاع مقدس تبدیل گشت و آثار و اسناد به جا مانده از سرداران و شهداء جنگ تحمیلی جهت بازدید گردشگران گردآوری شده است.

موزه بنزین خانه آبادان
این موزه در محل قدیمی ترین پمپ بنزین کشور که با باسازی محل ساختمان اولین پمپ بنزین احداث شده کشور در سال ۱۳۲۷ و معرفی انواع دستگاه های پمپ بنزین و تاریخچه استفاده از این دستگاه ها در کشور، نمایش یک نمونه پمپ بنزین و خودرو در حال سوختگیری؛ بازسازی فضای یک شعبه نفت قدیمی، مخازن قدیمی پرچی، مجموعه تانکرهای سوخت رسان؛ اسناد و مستندات تاریخی مربوط به توزیع فرآورده های نفتی و … از جمله بخش های تشکیل دهنده موزه بنزین خانه آبادان است

موزه آبادان
درسال ۱۳۳۸ در محله بوارده شمالی در ضلع جنوب غربی دانشکده نفت آبادان در زمینی به مساحت تقریبی ۳۸۰۰ مترمربع توسط علی هانیبال و با همکاری شرکت نفت آبادان پی ریزی و در نهایت امر در سال ۱۳۴۰ به بهره برداری رسید. موزه آبادان در ابتدا دارای چهار تالار برای نمایش مجموعه آثار باستان شناسی، مردم شناسی و هنرهای ملی بود. مجموعه آثاری از دوره ما قبل تاریخ، تاریخی و آثاری ‌از دوره‌های متاخر تا دوره قاجاریه و نیز آثاری از هنرمندان کارگاه‌های هنرهای سنتی.
موزه آبادان در ۸ سال جنگ تعطیل بود. بعد از پایان جنگ موزه آبادان مدت‌ها به عنوان مرمت بسته بود که در نهایت امر پس از تعطیلی ۱۵ ساله، بازگشایی مجدد شد. موزه آبادان دارای یک تالار اصلی و دو تالار جنبی است. تالار اصلی موزه آبادان؛ محل نمایش آثار دائمی موزه از جمله آثار به دست آمده از شوش (هزاره اول ق. م) و آثار دوره صفوی و قاجاری‌ است. آثار مردم‌شناسی و نیز هنرهای سنتی در این مجموعه قرار دارد. یکی از تالارهای جنبی ‌موزه نیز به تالار نمایشگاه های موقت اختصاص داده شد و تالار جنبی دیگر به محل کتابخانه و سالن اجتماعات موزه آبادان تبدیل شد.
چند سال بعد یکی از تالارهای جنبی موزه آبادان تبدیل به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان‌های آبادان و خرمشهر شد و در نهایت امر در شهریور ماه ۱۳۹۱ سیستم حفاظتی و پوشش روشنایی محوطه خارجی موزه آبادان به روز شده و ارتقاء یافت.
گنبد مخروطی ورودی اصلی موزه آبادان الهام گرفته از آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش ساخته شد.

باغ موزه دفاع مقدس آبادان و موزه جنگ خرمشهر
باغ موزه دفاع مقدس آبادان
باغ موزه دفاع مقدس آبادان در منطقه بِریم و همجواری با اروندرود و فاوِ عراق، دارای آثار بکر و دست نخورده از عملیاتهای دفاع مقدس می باشد که با توجه به اینکه هر ساله جمع کثیری از کاروان‌های راهیان نور برای بازدید از مناطق عملیاتی راهی خوزستان می‌‌شدند نیاز به یک مرکز فرهنگی همچون باغ موزه دفاع مقدس در آبادان جهت نمایش رشادت ها و جانفشانی های رزمندگان اسلام سبب شده تا با مشارکت استانداری خوزستان و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش ¬های دفاع مقدس و وزارت نفت این باغ موزه تکمیل و جهت ارائه خدمات به گردشگران راه ¬اندازی شود.
این مکان به عنوان یکی از خطوط مقدم جبهه در دوران دفاع مقدس، مکانی بکر و بسیار قابل توجه در زمینه گردشگری دفاع مقدس است
باغ موزه دفاع مقدس آبادان در سطحی معادل سه هزار مترمربع شامل دو بخش سخت افزاری (ادوات و غنایم جنگی، ساختمانهای مخروبه باقی مانده از زمان جنگ) و نرم افزاری ( فیلم های مستند و کتاب) دایر گردیده است.
نکته قابل توجه اینکه در اسفند ماه ۱۳۹۴پیکر مطهر ۸ شهید گمنام در این باغ موزه به خاک سپرده شد و یادمانی جهت این شهدا در این محل بنا گردید.

موزه جنگ خرمشهر
موزه جنگ خرمشهر مجموعه ای از آثار دفاع مقدس را در خود جای داده است . این ساختمان در سال ۱۳۰۹ توسط شرکت نفت انگلیس ساخته شد و بعد از ملی شدن صنعت نفت اولین هسته شرکت ملی نفت ایران در این ساختمان بنا گردید

مسجد رنگویی ها
. این مسجد هنگام ساختن پالایشگاه توسط کارگران خارجی که اکثراً از مسلمانان اصل رنگون پایتخت کشور برمه(میانمار) و هند و پاکستان بوده ،ساخته شده است. قدمت این مسجد مربوط به اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
با توجه به روایات مختلف ، این مکان در ابتدا عبادتگاه سیکها بوده و بعد از آن بکلی تخریب و بر روی آن مسجد رنگونیها ساخته شده است یکی دیگر از ویژگی‌های بارز این بنا محراب گلگونه‌ای است که به شیوه خاصی ایجاد شده و محراب در انبوهی از اشکال هندسی و نقوش اسلیمی تزیین شده رنگ‌های گوناگون و طرح‌های نقش بسته بر دیوارهای محراب نمادی از بهشت برین است.گفته می‌شود بعضی از مصالح ساختمانی خاصه رنگ‌های به کار رفته در نقش و نگارها از هندوستان تأمین شده است.

آدرس : آبادان- انتهای خیابان امام خمینی (ره)- روبروی انبارهای داروی شرکت نفت

آثار ثبت میراث فرهنگی
بیش از ۱۰۰ مکان در آبادان در لیست سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است .
۱- دبستان دخترانه فردوسی واقع در بوارده شمالی
۲- دبستان مهرگان ساختع شده توسط معماران انگلیسی در سال ۱۳۲۶
۳- دبیرستان رازی واقع در سیکلین احداث در سال ۱۳۱۶
۴- دبستان انقلاب واقع در خیابان امام خمینی آبادان ، احداث سال ۱۳۰۵
۵- منازل شرکت نفت در منطقه انکس آبادان که در اواخر دوره پهلوی اول جهت اقامت میهمانان خارجی شرکت نفت استفاده می شد و در فهرست آثار سازمان میراث فرهنگی یه ثبت رسیده اند.